Van een graf blijf je af

 

‘Eerste herdenking na corona en vandalisme aan troostplek stadspark.’

‘Merkwaardige diefstal op kerkhof: as verdwenen uit grafurne.’

‘Dief gevat die beeldjes en bloemen steelt op begraafplaats.’

‘Familie verontwaardigd na derde vernieling gedenkboek.’

‘Vandalisme op kerkhof waar ook veel diefstallen gebeuren.’

‘Familie slaakt noodkreet nadat bloemen meermaals van graf gestolen zijn.’

Dit is een greep uit koppen van artikels die het afgelopen jaar in de Vlaamse media zijn verschenen. We willen dit wijdverspreid probleem in de aanloopperiode naar 1 november in de aandacht brengen.

Begraafplaatsen of herdenkingsplekken, iedereen komt er wel eens. Zeker in de periode rond 1 november is het er druk en kleurrijk. Maar veel mensen komen er het ganse jaar door. Omdat het de plek is waar ze zich dichtbij een dierbare overledene kunnen voelen. Afscheid nemen, het hoort bij het leven, maar het went nooit. Zeker als het afscheid zo definitief is als bij een overlijden. Dan begint het rouwproces, een trage zoektocht om met het gemis om te gaan. Elke dag opnieuw proberen verder te leven met de pijn van die open wonde die nooit een litteken wordt. Zoeken naar houvast en handvaten die wat stabiliteit geven. Het graf of de herdenkingsplek is zo’n houvast, die de rouwende vaak personaliseert met bloemen, beelden, briefjes, souvenirs, persoonlijke spullen. Zeker bij graven van kinderen en jongeren zie je dat vaak. Een jeugdige toets voor dat speciale plekje. Een tastbare link met de overledene, een eigen cocon waar je in gedachten nog even samen kan zijn. Maar al te vaak is die cocon een zeepbel die onverwacht uiteenspat.

‘Van een graf blijf je af’, het zou de normaalste zaak van de wereld moeten zijn, maar hoe vaak lees of hoor je niet dat er bloemen, beeldjes of persoonlijke spullen verdwijnen op graven of herdenkingsplekken. Zonder dat de rouwende het verwacht worden de kwalijkste wonden opnieuw opengereten. Harten die met wat spuug en plak bijeen gehouden worden, breken weer in duizend stukjes. De moeizame stappen die je als rouwende elke dag vooruit probeert te zetten zijn plots verdwenen en je voelt je als Sisyphus aan het begin van elke dag, klaar om je zware steen weer die steile helling op te rollen.

Diefstal, grafschennis, vandalisme, het komt nog te vaak voor. Laat begraafplaatsen en herdenkingsplekken een haven van rust zijn voor de overledene en de achterblijvers. Herinneringen en voorwerpen zijn het enige wat nog rest van een overledene. De voorwerpen op een graf vertellen altijd een heel persoonlijk verhaal. Daarom zijn ze (emotioneel) waardevol en onvervangbaar. Als iets weggenomen wordt op een graf verdwijnt weer een stukje van de mens die zo erg gemist wordt. Al te vaak zijn nabestaanden bang om iets dat emotioneel waardevol is achter te laten op de laatste rustplaats. Als ze het toch aandurven, dan worden alle voorzorgen genomen opdat het voorwerp zeker niet zou verdwijnen, zoals vastkleven of mechanische bevestigingen. En zelfs dat is nog geen garantie. Hier en daar klinkt dan ook de roep om (meer) camera’s te plaatsen op kerkhoven, maar het is zeker geen mirakeloplossing. Niet elk graf kan op die manier bewaakt worden. Op begraafplaatsen is het altijd een komen en gaan van mensen, vaak brengen die bloemen of voorwerpen mee, soms halen ze zelf zaken weg van het graf van een dierbare. Gewone sociale controle kan in dit geval veel efficiënter werken. Maar vooral sensibilisering.

Aan de daders van dergelijke diefstallen en vandalenstreken willen we zeggen: sta even stil bij wat je aanricht, iets wegnemen op een graf of herdenkingsplek is geen gewone kwajongensstreek.

Aan toevallige voorbijgangers die iets zien wat niet ok lijkt: doe niet alsof je neus bloedt en spreek die persoon er op aan.

Aan beheerders van begraafplaatsen: sensibiliseer met ons mee en zorg voor een laagdrempelig meld- of aanspreekpunt. Plaats op de begraafplaats een inzamelpunt voor ‘verloren gewaaide voorwerpen’. Vaak heeft de wind vrij spel en belanden voorwerpen op meters afstand van de grafzerk. Dan wordt het moeilijk om de oorspronkelijke plek terug te vinden en is de plaatselijke afvalcontainer meestal de eindbestemming. Een inzamelpunt voor dergelijke voorwerpen is hiervoor een oplossing. Als iets verdwenen is op een zerk kunnen nabestaanden daar eerst een kijkje gaan nemen in plaats van overal tussen het afval te moeten zoeken.

Het klinkt voor veel mensen allemaal logisch: van een graf blijf je af, maar toch gebeurt het nog te vaak. Toch is het eenvoudig: laat de laatste rustplaats met rust.

 

OVOK – Ouders van een Overleden Kind vzw

Boven De Wolken vzw

Met Lege Handen vzw

Reveil vzw

Rondpunt vzw

Rouw- en verliescafé Vlaanderen vzw

ConTempo vzw

Werkgroep Verder na Zelfdoding vzw

Lost & Co